Γιατί προτείνω ικανή ηγεσία

Διαβάζοντας το κείμενο-παρέμβαση ( http://www.aixmi.gr/index.php/giati-proteinw-sygrothsh-voulis-politwn/ )  του γνωστού συνταγματολόγου, Κ.Χρυσόγονου περι της ανάγκης συγκρότησης μιας δεύτερης βουλής κληρωτών πολιτών με δικαίωμα αρνησικυρίας επι του νομοθετικού έργου της αιρετής Βουλής, μου ήρθε αμέσως στο μυαλό η εριστική συμβουλή του Σοπενχάουερ: «όταν ο αντίπαλος χρησιμοποιεί ένα διάτρητο επιχείρημα  είναι καλύτερο να απαντήσεις με ένα εξίσου  διάτρητο αντεπιχείρημα για να τον εξουδετερώσεις» . Και τι καλύτερο έρεισμα διάτρητου αντίλογου από την παρακάτω θέση:  «προτείνω συγκρότηση συμβουλίου γονέων και φοιτητών για να αξιολογούν το ερευνητικό έργο των πανεπιστημιακών! Τα συμβούλια αυτά θα μπορούν να θέτουν προσκόμματα στην χρηματοδότηση της έρευνας ενός πανεπιστημιακού και να καθορίζουν την ακαδημαική του ανέλιξη».

Η αισθητική της θέσης αυτής, η οποία απωθεί σήμερα ακόμα και τον πιο λοβοτομημένο πελάτη των δυο μεγάλων κομμάτων εξουσίας αρκεί για να καταδείξει την ποιότητα του αρχικού επιχειρήματος και να αναδείξει την ανάγκη μιας άλλου τύπου αναδόμησης της πολιτείας μας, από αυτήν που έχει κατά νου  ο γνωστός πανεπιστημιακός δάσκαλος. Αιτία της πικρόχολης αυτής διαπίστωσης ενός απλού πολίτη η ασάφεια της προσέγγισης ενός φτασμένου πανεπιστημιακού. Η απαξία του λόγου μου ας εκληφθεί ως μείζων ελάττωμα του χαρακτήρα μου, τις συνέπειες του οποίου αναλαμβάνω στο ακέραιο. Το αντέχει άλλωστε η αφεντιά μου ακόμα ένα κουσούρι από τα πολλά που έχει επισωρεύσει πάνω της η φύση. Πέραν όμως αυτής- της απαξίας δηλαδή-  υπάρχει η ουσία.  Και η ουσία είναι ότι  η πανεπιστημιακή σκέψη φάσκει και αντιφάσκει στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Πριν από καιρό ο κ. Χρυσόγονος μας ενημέρωνε  πως με το Σύνταγμα του 1986, το οποίο μετέτρεπε εν μια νυκτί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας από σημαντικό πολιτειακό παράγοντα και ισχυρό θεσμικό αντίβαρο του κοινοβουλευτικού πρωθυπουργού σε πολιτειακή ‘’δευτεράντζα’’, κατοχυρωνόταν επιτέλους η δημοκρατική αρχή, μέσω της συνταγματικής αναβάθμισης του κοινοβουλευτισμού. Λίγα χρόνια μετά η δημοκρατική αρχή,έτσι τουλάχιστον όπως την αντιλαμβάνεται ο έγκριτος συνταγματολόγος, φαίνεται πως εξεμέτρησε το ζην. Το πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο που φτιάχτηκε τη δεκαετία του 80 , κατόπιν παραγγελίας , από συνταγματολόγους   της κοινοβουλευτικής σχολής σκέψης του κ. Χρυσόγονου χρειάζεται πλέον δραστικό ρετουσάρισμα για να μπορέσει να ξαναγίνει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία μας και πάλι ελκυστική στο εκλογικό σώμα. Εξ΄ ου και τα συμβούλια κληρωτών πολιτών. Μια έμμεση παραδοχή από τους θιασώτες του συγκεκριμένου μοντέλου πως η εγκληματική αφυδάτωση της δημοκρατικής αρχής από τη λογική των checks and balances , ετσι όπως αυτή αποτυπωνόταν στις διευρυμένες  προεδρικές εξουσίες, ευθύνεται σήμερα εν πολλοίς για την πολιτική ερήμωση που χαρακτηρίζει το σύστημα εξουσίας μας. Και όμως. Η παραδοχή αυτή αντί να αποτελέσει το εφαλτήριο συζήτησης για την συνταγματική αναβάθμιση ενός αιρετού πλέον  Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται αφορμή για να εξαπολύσουν ορισμένοι μια ακόμα επίθεση γοητείας στις πλατείες και στους αγανακτισμένους. Με το πάντα επίκαιρο και πιασάρικο επιχείρημα της αθηναικής δημοκρατίας. 

Η αμεση δημοκρατία των Αθηνών αποτελεί σίγουρα ένα ιδεώδες. Και ως τέτοιο θέτει τον πήχυ αρκετά ψηλά για κάθε οργανωμένη πολιτεία ανθρώπων . Μόνο που η δημοκρατία αυτή είχε και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία οι θιασώτες της μας αποκρύπτουν τεχνηέντως. Ισως γιατί η αποκάλυψή τους θα θολώσει το αριστερό τους πρόταγμα. Η αθηναική λοιπόν δημοκρατία ,από τον Κλεισθένη μέχρι και τον Περικλή, οπότε και σημείωσε τα πιο λαμπρά της επιτευγματα στους περισσότερους τομείς του πνεύματος και κατόρθωσε να εγγράψει στους θριάμβους της  και την επιτυχή έκβαση των Μηδικών πολέμων- με τη βοήθεια βέβαια και της ολιγαρχικής Σπάρτης- , καθοδηγήθηκε από κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες ευγενικής καταγωγής και ιδιαιτερης μόρφωσης. Προσωπικότητες που προέρχονταν  από γνωστές αριστοκρατικές οικογένειες των Αθηνών και οι οποίες μέσω της ευφυίας τους και των ρητορικών τους ικανοτήτων κατόρθωναν να χειραγωγούν την πολυδιαφημισμένη Εκκλησία του Δήμου και να πετυχαίνουν την συμπόρευσή της στις προσωπικές τους επιλογές . ( Κλεισθένης, Θεμιστοκλής, Εφιάλτης, Περικλής, Μιλτιάδης, Κίμων ). Περίεργη πράγματι η σύμπλευση αυτή της μισητής οικογενειοκρατίας  με τους θριάμβους της αθηναικής δημοκρατίας, η ιστορία της οποίας είναι στο μεγαλύτερο μέρος της ταυτισμένη με την ιστορία των φωτισμένων ηγετών της.

Και για την ιστορία να αναφέρουμε απλά πως η παρακμή της αθηναικής δημοκρατίας ξεκινάει με το λαικό παιδί, τον  βυρσοδέψη Κλέωνα και εν μέσω των αλλοπρόσαλλων αποφάσεων μιας  αχαλιναγώγητης Εκκλησίας του Δήμου καταλήγει στην ταπείνωση του Πελοποννησιακού πολέμου. Μιας Εκκλησίας  η οποία δεν διστάζει να ανακαλέσει τον Αλκιβιάδη πίσω στην Αθήνα προκειμένου να τον δικάσει λίγο πριν ξεκινήσει η καταστροφική για τους Αθηναίους Σικελική εκστρατεία, εμπνευστής και επι κεφαλής της οποίας είναι ο ίδιος. Φοβερή αίσθηση της πραγματικότητας πράγματι από την Συνέλευση των πολιτών!!!!

Αυτό που δεν μπορούν να καταλάβουν οι θιασώτες της άμεσης δημοκρατίας και της ευρύτερης συμμετοχής των πολιτών στην διαμόρφωση της κρατικής πολιτικής είναι ότι ακόμα και σε εκείνα τα πολιτευματα που θεωρούνται ως πρότυπα για την αμεσοδημοκρατική τους επιχειρηματολογία η Εκκλησία του Δήμου μπορεί να ήταν το κυρίαρχο πολιτειακό όργανο αλλά δεν έπαυε να χειραγωγείται κάθε φορά από λίγους, ευγενικής κυρίως καταγωγής άρχοντες, οι οποίοι καθόριζαν με την σκέψη και τον λόγο τους το περιεχόμενο της δημόσιας ατζέντας. Αν εξαιρέσεις τον παιδαγωγικό πράγματι χαρακτήρα των διαδικασιών αυτών, με τις έντονες αντιπαραθέσεις και την διαλεκτική ώσμωση να επιτυγχάνουν την απαραίτητη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση του πολίτη, κατά τα άλλα η Εκκλησία του Δήμου καλούνταν κάθε φορά να επιβραβεύσει ή να απορρίψει το σχέδιο του εκάστοτε ηγέτη.

Σε περιόδους κρίσης λοιπόν η κοινωνική ανασυγκρότηση και ο θεσμικός εκσυγχονισμός δεν επιτυγχάνονται ούτε με συμβούλια πολιτών ,τα οποία να θέτουν veto στις αποφάσεις της νομοθετικής εξουσίας αλλά ούτε και με θρησκόληπτα copy paste πολιτειακών αρχών και θεσμικών διαδικασιών που εφαρμόστηκαν σε άλλες κοινωνίες και άλλες εποχές. Αντίθετα οι περίοδοι αυτοί απαιτούν την παρουσία δυναμικών και χαρισματικών ηγετών. Ηγετών οι οποίοι  θα καταφέρουν να εγκοιτώσουν την λαική αγανάκτηση και την κοινωνική δυσθυμία σε ασφαλή  συνταγματικά κανάλια και οι οποίοι θα αρθρώσουν ένα συγκροτημένο και ρεαλιστικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα . Ηγετών οι οποίοι θα επιλέξουν τους καλύτερους ως συνεργάτες τους  ( δυστυχώς για ορισμένους υπάρχουν και αντικειμενικά κριτήρια προσδιορισμού των άξιων) και θα τοποθετήσουν συνειδητά την αξιοσύνη στην προμετωπίδα της ανορθωτικής τους προσπάθειας. Ηγετών, τέλος, οι οποίοι θα αφήσουν πίσω τους τις νοσηρές συντεχνιακές και πελατειακές λογικές και θα καταφέρουν να πείσουν με τον λόγο τους τα πιο δημιουργικά κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας.

Πρώτα φτιάχνεις «σύστημα» ,κατά πως έλεγαν και οι επαναστατημένοι μας πρόγονοι και μετά επιζητείς την ευρεία συμμετοχή των πολιτών. Το αντίστροφο αποτελεί σίγουρη συνταγή αποτυχίας. Γιατί πολύ απλά δεν μπορείς εν μέσω θύελλας να μαζεύεις το πλήρωμα στην κλυδωνισμένη πλώρη και να ζητάς την άποψη του για τον τρόπο κουμανταρίσματος του πλοίου. Η λοιπόν κάποιοι απλά φοβούνται να πουν το προσωπικό τους mea culpa  για τις συνταγματικές επιλογές των περασμένων ετών ή θεωρούν πως η αναμπουμπούλα των ημερών είναι η κατάλληλη για να προωθήσουν τις «μπαγιάτικες» αριστερές ιδέες τους. Πάντως τα συμβούλια αυτά των πολιτών θα είχαν κάποια θέση στην προεκλογική αξιολόγηση των κομματικών υποψηφιοτήτων. Φαντάζομαι για παράδειγμα τον αργόστροφο γόνο κάποιου παλιού κομματάρχη, τον πετυχημένο αλλά πολιτικά βραδύνοο ελεύθερο επαγγελματία και την μελαχρινή υπαρξη του αναμφισβήτητου κάλ(λ)ους να στέκονται μπροστά στο σώμα αυτό των πολιτών και να απαντούν σε ερωτήσεις. Ισως τότε κάποιοι από τους συμμετέχοντες ,στις συνελεύσεις αυτές, πολίτες να καταλάβουν το μέγεθος της ανευθυνότητάς τους και με ντροπιασμένο το κεφάλι να βγάλουν τον σταυρωμένο φάκελο από την τσέπη και να τον σκίσουν επι τόπου. Για μια τέτοια συνέλευση κε καθηγητά δηλώνω ευθαρσώς πως είμαι αναφανδόν μαζί σας……